THƯỢC DƯỢC, Dahlia

Thược dược có tên khoa học là Dahlia, nằm trong họ Asteraceae. Nhà thực vật học người Tây Ban Nha, Antonia Jose Cavanilles, đã dùng tên của Anders Dahl (nhà thực vật học người Thụy Điển ở thế kỷ 18) để đặt tên cho thược dược khi phân loại chúng. Ở Đức người ta gọi thược dược là Georgina.
Thược dược có nguồn gốc từ Mexico với khoảng hơn 30 loài mọc trong tự nhiên. Thược dược cũng có một lịch sử khá ly kỳ. Đầu tiên, vào năm 1789, các nhà thực vật học Tây Ban Nha khám phá ra một loài cây thân gỗ (Dahlia imperialis). Hoa của cây này có tâm nở rộng nhưng chỉ có một hoa trên mỗi thân mà cây có khi cao đến 7m, nên dáng lòng thòng cong vòng xuống không đẹp mắt chút nào. Người dân bản xứ dùng cây này làm đòn gánh nước nên gọi chúng là acocotli hay water cane. Khi Dahlia imperialis được gởi về Tây Ban Nha thì người ta ít chú trọng đến hoa mà chỉ tập trung nghiên cứu đến phần gốc làm thực phẩm của chúng mà thôi. Tuy nhiên cũng không mang lại kết quả khả quan nào cả. Mãi đến đầu thế kỷ 18 khi loài hoa thược dược kép được lai tạo ra thì người ta mới chú ý đến hoa của chúng. Từ năm 1810 đến 1840 thược dược được phổ biến khá rộng rãi và tiếp tục được lai tạo nhưng dường như vì không ai tạo ra được giống hoa có màu sắc mới lạ nào cả nên thược dược lại nhanh chóng bị lãng quên… Năm 1872, một thùng củ rễ thược dược được chuyển từ Mexico đến Hà Lan. Có lẽ hành trình trên biển lâu quá nên hầu hết bị hư hoại, ngoài trừ một củ còn sống sót. Và củ hoa đơn côi lạ lùng này sau đó đã nở ra đóa hoa to, đầu cánh nhọn, uốn cong về phía sau và có màu đỏ thắm, màu mơ ước của các nhà lai tạo thược dược. Ngay lập tức thược dược trở lại vị trí hàng đầu. Cây hoa thược dược nguyên ủy được Cavanilles dùng để mô tả là cây Dahlia variablis, ở địa phương người ta gọi nó là Chichipathi hay Aeocothi. Sau ba thế kỷ con người đã lai tạo ra hơn 20.000 loài thực vật lai đủ hình dạng, đủ màu sắc tuyệt đẹp. Từ Pháp thược dược đã được đưa sang Việt Nam. Về phương diện thực vật, thược dược thuộc loại thân củ, lâu năm, mọc rậm rạp. Cây tùy loài, cao từ 30cm đến 250cm. Lá to, xanh đậm, ráp, mọc đối. Hoa cũng tùy loài mà kích cỡ khác nhau. Có loài hoa nhỏ chừng 5cm nhưng có loài cho hoa có đường kính đến 30cm. Hiện nay Hội thược dược Mỹ - American Dahlia Society gọi tắt là ADS, cùng với các hiệp hội khác của Anh, Úc… đã đưa ra những tiêu chuẩn quy định cho thược dược.