Vanda Miss Joaquim (Papilionanthe Schltr.)

Vanda Miss Joaquim là một loại Vanda lá kim, lai giữa Vanda teres (lan Cành Giao) và Vanda hookeriana(lan Bướm môi nguyên), thuộc chi lan Bướm (Papilionanthe Schltr.). Vanda Miss Joaquim đã được chọn làm quốc hoa của Singapore năm 1981.​

​

Vanda Miss Joaquim được đặt theo tên của Agnes Joaquim, một phụ nữ làm vườn người Singapore gốc Armenia, được xem là người đã lai tạo giống lan này.


Thật ra cho đến nay, vấn đề Vanda Miss Joaquim là sản phẩm lai tự nhiên hay là một sản phẩm do con người lai tạo vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải đáp thích đáng.


Câu chuyện về sự xuất hiện của Vanda Miss Joaquim được kể như sau:


Vào một buổi sáng trong những năm đầu thập niên 1890, Agnes Joaquim đã phát hiện loài Vanda lai xinh đẹp này giữa một bụi tre trong khi đi dạo trong vườn. Cho rằng đây là một giống lan mới, cô đã đưa cây lan lai này cho ông Henry Ridley, giám đốc của Vườn Thực Vật Singapore nghiên cứu. Năm 1893, Henry Ridley đã công bố trên tạp chí Gardeners' Chronicle rằng: “Cách đây một vài năm, cô Joaquim, một phụ nữ cư ngụ tại Singapore nổi tiếng vì những thành tựu trong lĩnh vực trồng trọt, đã thành công trong việc lai tạo giữa Vanda Hookeriana Rchb. f. và Vanda teres, hai giống cây được nuôi trồng trong hầu hết các vườn cây ở Singapore. Đáng tiếc là không lưu giữ được ghi chép nào về loài đã được dùng làm cây cha ”.


Nguồn gốc của lan Vanda Miss Joaquim đã gây ra nhiều tranh cãi từ những năm 1890 cho đến nay. Nhiều chuyên gia về lan cho rằng Agnes Joaquim chỉ là người phát hiện ra loài lan lai này, và đó là kết quả của lai tự nhiên. Nếu Joaquim là người thực hiện lai giống giữa Vanda Hookeriana và Vanda teres, ắt hẳn cô phải có ghi chép về việc đã chọn cây nào làm bố, cây nào làm mẹ, vì những người trồng lan luôn luôn lưu giữ các ghi chép chi tiết về việc trồng trọt của mình. Hơn nữa, việc làm cho hạt giống lan lai nhân tạo nảy mầm cần phải có những điều kiện và kỹ năng nhất định mà vào thời đại của Agnes Joaquim (thế kỷ 19) chưa có, chẳng hạn như cho hạt giống vào bình cầu tiệt trùng cùng với đường và các chất hỗ trợ giúp cho hạt nảy mầm. Tuy nhiên đây là công nghệ chỉ bắt đầu có từ những năm 1920 trở đi.


Ý kiến ngược lại cho rằng Agnes Joaquim đã cố tình lai giống Vanda Hookeriana và Vanda teres. Hơn nữa, nếu Vanda Miss Joaquim thực sự là cây lai tự nhiên, Henry Ridley không có lý do gì để công bố đó là thành quả lai giống có chủ đích của Agnes Joaquim, vì ông vốn là một nhà nghiên cứu về Lan có uy tín.


Dù câu trả lời là thế nào đi nữa, Vanda Miss Joaquim vẫn là một loài lan đẹp và xứng đáng được chọn làm quốc hoa của Singapore.


Vanda Miss Joaquim là lan đơn thân, thân nhỏ hình trụ, dài từ 1 -2m. Lá cũng hình trụ. Hoa thường mọc thành cụm ở gần ngọn. Vanda Miss Joaquim cần nhiều nắng, độ ẩm cao và ưa thoáng gió nên thích hợp để trồng ngoài trời. Hoa khá bền, có thể tươi trong hơn 3 tuần.


Vanda Miss Joaquim vườn nhà trồng đã vài năm, cao khoảng hơn 1,5m mà chưa có hoa. Bỗng một ngày nọ, tôi phát hiện thấy hai vòi hoa đã nhú lên. Vòi hoa hòa lẫn với lá và thân đều nhỏ và hình trụ nên rất khó nhận ra, nhưng đầu vòi đã bắt đầu lộ diện những nụ hoa.

​

​

Những bông hoa đầu tiên đã nở…

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​